Bạn đang có kế hoạch xây dựng phòng sạch? Hiểu rõ và áp dụng tiêu chuẩn xây dựng phòng sạch trong bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tạo nên không gian làm việc an toàn, kiểm soát bụi và vi sinh hiệu quả, đáp ứng yêu cầu sản xuất khắt khe của các ngành dược phẩm, điện tử hay thực phẩm.
Nội dung bài viết:
1. Tiêu chuẩn xây dựng phòng sạch là gì?
Xây dựng phòng sạch là công đoạn thi công tường, trần, sàn, cửa và các hạng mục bao che nhằm tạo nên môi trường kín, sạch và dễ kiểm soát bụi, vi khuẩn, áp suất. Khác với thiết kế hay thi công, tiêu chuẩn xây dựng tập trung vào chất lượng vật liệu và khả năng duy trì độ sạch lâu dài.
Việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn xây dựng phòng sạch cùng các yêu cầu kỹ thuật ngay từ đầu sẽ mang lại nhiều lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp:
Tăng hiệu quả kiểm soát chất lượng sản xuất, đáp ứng các chứng nhận quốc tế như ISO, GMP, HACCP.
Giảm chi phí bảo trì, sửa chữa nhờ cấu trúc và vật liệu bền, chống ăn mòn, chống tĩnh điện.
Kéo dài tuổi thọ vận hành, duy trì môi trường sạch ổn định cho các quy trình nghiên cứu, sản xuất chính xác.
Đảm bảo an toàn cho sản phẩm và nhân sự, hạn chế rủi ro nhiễm chéo, bụi và hóa chất độc hại.
Vì vậy, việc đầu tư xây dựng phòng sạch theo đúng tiêu chuẩn không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là giải pháp chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, hiệu suất và năng lực cạnh tranh.
2. Các tiêu chuẩn áp dụng trong thi công xây dựng phòng sạch
Tùy theo yêu cầu của lĩnh vực sản xuất, phòng sạch cần đáp ứng đồng thời nhiều tiêu chuẩn và quy định khác nhau. Song, dưới đây là những tiêu chuẩn cơ bản cần tuân thủ:
ISO 14644-1:2015: Phân loại cấp độ sạch dựa trên mật độ hạt bụi trong không khí.
GMP – Good Manufacturing Practice: Quy định cấu trúc và bố trí phòng sạch trong nhà máy dược phẩm, thiết bị y tế.
EU-GMP, HACCP: Áp dụng cho thực phẩm, mỹ phẩm, nghiên cứu sinh học, yêu cầu cao về chống nhiễm chéo và an toàn vi sinh.
- TCVN 8664-1:2011: Tiêu chuẩn phân loại độ sạch không khí trong phòng sạch và môi trường kiểm soát liên quan, tương đương với tiêu chuẩn quốc tế ISO 14644-1, phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam
Những tiêu chuẩn này là cơ sở để quy định kết cấu, vật liệu và kỹ thuật thi công, đảm bảo mỗi khu vực trong phòng sạch đều đạt điều kiện vận hành ổn định, lâu dài.
>> Xem thêm: Tổng hợp các tiêu chuẩn HVAC quan trọng mà kỹ sư cần nắm vững
3. Yêu cầu kỹ thuật trong xây dựng phòng sạch
Để đạt được cấp độ sạch mong muốn, công trình phòng sạch cần tuân thủ các yêu cầu sau:
Tường và vách ngăn:
Sử dụng panel cách nhiệt hoặc inox 304, bề mặt nhẵn mịn, không khe hở, dễ vệ sinh.
Mối nối phải được bít kín bằng keo chuyên dụng chống nấm mốc và tĩnh điện.
Trần phòng sạch:
Thiết kế phẳng, chịu tải nhẹ, tích hợp đèn LED và lưới lọc khí.
Không dùng trần hở hoặc vật liệu dễ bám bụi.
Sàn phòng sạch:
Phủ sơn epoxy hoặc vinyl chống tĩnh điện (ESD), chống trơn trượt và kháng hóa chất.
Độ phẳng cao để hạn chế tích tụ bụi và nước.
Cửa, cửa sổ, pass box:
Cấu tạo kín khí, lắp đặt cơ cấu interlock hoặc khóa chờ áp suất.
Kính cường lực phẳng, viền bo kín để không rò bụi.
Chiếu sáng & phụ kiện:
Đèn LED âm trần đạt chuẩn IP65 trở lên, giảm tỏa nhiệt và dễ lau chùi.
Ổ cắm, tủ điện, thiết bị treo tường đều cần có nắp bảo vệ kín.
4. Lựa chọn vật liệu đạt tiêu chuẩn xây dựng phòng sạch
Vật liệu là yếu tố quyết định trực tiếp đến độ bền, khả năng duy trì độ sạch và tính ổn định lâu dài của phòng sạch. Khi xây dựng, cần ưu tiên các nhóm vật liệu đạt chuẩn sau:
Panel phòng sạch: Sử dụng panel EPS, PU hoặc Rockwool phủ tôn mạ kẽm sơn tĩnh điện hoặc inox 304, giúp cách nhiệt tốt, chống ẩm mốc và hạn chế phát sinh bụi.
Sàn epoxy chống tĩnh điện: Ngăn tích tụ điện trong môi trường sản xuất điện tử, dược phẩm, đảm bảo an toàn và ổn định thiết bị.
Cửa phòng sạch & airlock: Làm từ panel hoặc inox, có gioăng cao su chống bụi và khóa liên động, giúp kiểm soát chênh áp và ngăn nhiễm chéo.
Thiết bị phụ trợ: Bao gồm pass box, air shower, đèn LED IP65, cửa sổ kính phẳng, ống gió inox hoặc tôn mạ kẽm bảo ôn,….
Việc lựa chọn vật liệu đạt chuẩn xây dựng phòng sạch không chỉ đảm bảo chất lượng không gian sạch mà còn giúp giảm chi phí bảo trì, tăng tuổi thọ công trình và đảm bảo khả năng kháng khuẩn, chịu hóa chất tẩy rửa trong quá trình vận hành.
5. Nguyên tắc bố trí và thi công trong xây dựng phòng sạch
Để xây dựng một hệ thống phòng sạch đáp ứng các tiêu chuẩn xây dựng phòng sạch, kỹ sư thiết kế và thi công cần nắm rõ những nguyên tắc bố trí sau:
Luồng di chuyển hợp lý
Hệ thống lối đi cho người và vật liệu cần được phân tách rõ ràng, nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm chéo và ô nhiễm chéo. Cần lắp đặt pass box để trung chuyển đồ và air shower buồng thổi bụi cho nhân viên trước khi vào phòng sạch để kiểm soát dòng khí và bụi khi di chuyển giữa các khu vực.Bố trí theo nguyên tắc từ sạch đến bẩn
Các khu vực có cấp độ sạch cao như khu sản xuất, pha chế, hoặc phòng đo kiểm được bố trí ở trung tâm hoặc phía trong cùng của công trình. Trong khi đó, các khu phụ trợ (thay đồ, hành lang, kho trung gian) được đặt ở phía ngoài, giúp kiểm soát hướng luồng không khí và hạn chế bụi xâm nhập.Duy trì chênh lệch áp suất dương
Chênh áp dương duy trì trong khoảng 5–15 Pascal tùy cấp độ sạch, là biện pháp kỹ thuật quan trọng ngăn ngừa sự xâm nhập của bụi và vi sinh từ khu vực không sạch vào khu vực sạch. Áp suất giữa các khu vực phải được kiểm soát sao cho không khí chỉ lưu thông từ khu sạch hơn sang khu bẩn hơn.Thi công kín khít, dễ vệ sinh
Tất cả mối nối giữa tường trần sàn cần được bo cong và bịt kín, không để xuất hiện khe hở, góc chết hay vật liệu dễ bong tróc. Điều này không chỉ giúp hạn chế tích tụ bụi mà còn dễ dàng vệ sinh, bảo trì và duy trì cấp độ sạch ổn định lâu dài.
>> Xem thêm: Kiểm định phòng sạch – Quy trình, tiêu chuẩn và các lỗi thường gặp
6. Những lỗi thường gặp khi xây dựng phòng sạch
Để tránh gặp phải tình trạng phòng sạch nhanh xuống cấp hoặc không đạt tiêu chuẩn chỉ sau một thời gian ngắn vận hành, doanh nghiệp cần phải lưu ý những lỗi sau ngay từ khâu thiết kế thi công:
– Bỏ qua khâu kiểm định và vận hành
Sau khi bàn giao, nhiều doanh nghiệp không thực hiện đo kiểm độ kín khí, độ sạch, áp suất theo định kỳ. Lâu dần, các thiết bị lọc và bề mặt cấu trúc xuống cấp, gây mất kiểm soát chất lượng môi trường và tăng chi phí sửa chữa.
– Thi công không kín khít
Các mối nối giữa tường trần sàn nếu không được xử lý kỹ sẽ gây rò rỉ khí, thất thoát áp suất dương, tạo điều kiện cho bụi và vi khuẩn xâm nhập. Đây là nguyên nhân phổ biến khiến phòng sạch không đạt tiêu chuẩn ISO hoặc GMP trong quá trình kiểm định
– Chọn sai vật liệu xây dựng
Chọn sai vật liệu không phù hợp hoặc chất lượng kém cũng là nguyên nhân khiến độ bền công trình giảm đáng kể và ảnh hưởng đến khả năng duy trì độ sạch. Cần tránh sử dụng panel kém chất lượng, lớp cách nhiệt mỏng hoặc vật liệu không chống ẩm dẫn đến cong vênh, thấm nước, bong sơn sau thời gian ngắn.
– Bố trí sai luồng sạch luồng bẩn
Khi thiết kế lối đi người và vật liệu giao nhau hoặc không tuân thủ nguyên tắc thiết kế phòng từ sạch đến bẩn, nguy cơ nhiễm chéo và tái nhiễm bụi tăng cao.
– Sàn không có khả năng chống tĩnh điện
Khi thi công phòng sạch nhiều nhà máy, đặc biệt là lĩnh vực điện tử – bán dẫn, cần phải đáp ứng yêu cầu kiểm soát tĩnh điện. Nếu sàn không được phủ lớp ESD (Electrostatic Discharge) đúng chuẩn, có thể gây phóng điện, làm hư hỏng linh kiện và mất an toàn cho thiết bị.
Như vậy, tiêu chuẩn xây dựng phòng sạch không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là nền tảng bảo đảm chất lượng sản xuất, độ sạch và an toàn cho toàn bộ quy trình vận hành. Một phòng sạch được thi công đúng chuẩn từ vật liệu, kết cấu đến bố trí không gian sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng đạt chứng nhận ISO/GMP, đồng thời tối ưu chi phí bảo trì và duy trì hiệu quả hoạt động lâu dài.
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp xây dựng phòng sạch đạt chuẩn quốc tế, hãy liên hệ INTECH Group – đơn vị hơn 13 năm kinh nghiệm thiết kế, thi công phòng sạch trọn gói, hoặc Air-Cleantech.vn – nhà cung cấp thiết bị phòng sạch chính hãng, đảm bảo chất lượng và đồng bộ cho mọi dự án.Gọi ngay đến Hotline: 0976404895 để được hỗ trợ ngay từ hôm nay.
Tin liên quan