Tổng hợp các tiêu chuẩn HVAC quan trọng mà kỹ sư cần nắm vững

Tiêu chuẩn HVAC đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng không khí, nhiệt độ và độ ẩm ổn định cho các công trình từ tòa nhà, bệnh viện đến phòng sạch và nhà máy sản xuất. Việc tuân thủ đúng các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam không chỉ giúp hệ thống HVAC hoạt động hiệu quả, tiết kiệm năng lượng mà còn nâng cao độ an toàn và tuổi thọ thiết bị.

1. HVAC là gì? Vì sao cần tuân thủ tiêu chuẩn HVAC?

HVAC là viết tắt của Heating – Ventilation – Air Conditioning. Đây là một hệ thống quan trọng bao gồm các chức năng sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí trong các công trình hiện đại, từ văn phòng, trung tâm thương mại, nhà máy, bệnh viện cho đến phòng sạch dược phẩm và điện tử.

Để đảm bảo hiệu quả khi thiết kế, vận hành hệ thống HVAC, các kỹ sư cần tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn HVAC được ban hành bởi các tổ chức quốc tế hoặc quốc gia nhằm đảm bảo hệ thống HVAC đáp ứng được các yêu cầu về:

• Đảm bảo chất lượng không khí trong nhà (IAQ – Indoor Air Quality), hạn chế bụi mịn, vi khuẩn, khí độc hại.

• Tiết kiệm năng lượng, giảm chi phí vận hành

• An toàn vận hành & phòng cháy chữa cháy và các quy định về pháp lý

• Nâng cao tuổi thọ thiết bị và hiệu quả vận hành

• Duy trì nhiệt độ, độ ẩm, áp suất phù hợp cho từng môi trường sử dụng.

Do đó, việc thiết kế và thi công HVAC không chỉ đơn thuần là lắp đặt máy móc mà còn phải đảm bảo hệ thống tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và quốc gia, nhằm đảm bảo hiệu quả, bền vững và an toàn vận hành lâu dài.

2. Các tiêu chuẩn HVAC quan trọng hiện nay

2.1 Tiêu chuẩn quốc tế 

Dưới đây là một số tiêu chuẩn HVAC phổ biến trên thế giới mà kỹ sư, nhà thầu thường áp dụng:

• ASHRAE (Mỹ): Tiêu chuẩn quốc tế hàng đầu về thiết kế và vận hành HVAC, bao gồm tải nhiệt, độ ẩm, chất lượng không khí.

• SMACNA: Hướng dẫn thiết kế, chế tạo và lắp đặt hệ thống ống gió, tiêu chuẩn kiểm soát rò rỉ, tiếng ồn.

• ISO 14644: Quy định cho phòng sạch trong dược phẩm, điện tử, y tế, quy định nồng độ hạt bụi cho phép trong không khí tương ứng với từng cấp độ sạch.

• EN (Châu Âu): Các tiêu chuẩn liên quan đến năng lượng, an toàn cháy nổ, và hiệu suất vận hành của thiết bị HVAC.

• EUROVENT: Một tiêu chuẩn dành cho các thiết bị và hệ thống HVAC được sử dụng ở châu Âu, đưa ra các tiêu chuẩn và chứng nhận về hiệu suất năng lượng, mức độ tiếng ồn, khả năng lọc bụi và độ bền của thiết bị HVAC, giúp người dùng và nhà sản xuất đảm bảo chất lượng và hiệu quả của sản phẩm.

2.2 Tiêu chuẩn Việt Nam 

Ngoài việc tuân thủ các quy định quốc tế, các kỹ sư HVAC hiện nay cũng phải tuân thủ và đáp ứng các tiêu chuẩn quy định của Việt Nam khi tiến hành thiết kế HVAC. Một số quy định thông dụng hiện nay bao gồm:

• TCVN 5687:2010 – Thông gió – Điều hòa không khí – Quy phạm thiết kế.

• QCVN 06:2022/BXD – Quy chuẩn an toàn cháy cho nhà và công trình.

• TCVN 7638:2007 – Yêu cầu kỹ thuật đối với phòng sạch.

• TCVN 9258:2012 – Lắp đặt điều hòa không khí

• TCVN 9856:2013 – Nhiệt độ, độ ẩm trong các công trình dân dụng và công nghiệp.

Các tiêu chuẩn này không chỉ mang tính pháp lý mà còn đảm bảo hiệu quả kỹ thuật, an toàn vận hành cho toàn bộ hệ thống HVAC.

>> Xem thêm: Quy trình tư vấn thiết kế & thi công HVAC chi tiết nhất

3. Tiêu chuẩn HVAC theo lĩnh vực ứng dụng

Tùy từng lĩnh vực ứng dụng mà hệ thống HVAC sẽ phải tuân thủ các yêu cầu riêng:

3.1 Tòa nhà dân dụng và văn phòng

Với các tòa nhà dân dụng và văn phòng, việc thiết kế HVAC luôn ưu tiên việc tiết kiệm năng lượng, giảm độ ồn và duy trì môi trường nhiệt độ thoải mái cho con người.

Một số tiêu chuẩn mà kỹ sư có thể tham khảo:

• Tiết kiệm năng lượng: Hệ thống HVAC cần tuân thủ QCVN 09:2017/BXD (Quy chuẩn về các công trình sử dụng năng lượng hiệu quả) và các tiêu chuẩn ISO liên quan đến quản lý năng lượng.

• Độ ồn: Theo TCVN 3985:1999, mức ồn trong không gian làm việc phải nằm trong giới hạn cho phép để không ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất nhân viên.

• Điều kiện vi khí hậu: Nhiệt độ và độ ẩm phải duy trì ổn định (thường 23–26°C, độ ẩm 40–60%) để tạo môi trường làm việc thoải mái, hạn chế sốc nhiệt khi di chuyển giữa các không gian.

3.2 Bệnh viện, cơ sở y tế

• Độ sạch không khí: Phòng mổ, ICU, phòng cách ly cần áp dụng tiêu chuẩn ASHRAE 170 và TCVN 9639 để kiểm soát chất lượng không khí.

• Áp suất phòng: Phòng mổ, phòng vô trùng yêu cầu áp suất dương để ngăn ngừa xâm nhập vi khuẩn; phòng cách ly truyền nhiễm yêu cầu áp suất âm để ngăn phát tán mầm bệnh.

• Lọc khí: Sử dụng bộ lọc HEPA (Hi-Efficiency Particulate Air) có khả năng loại bỏ ≥99,97% hạt bụi ≥0,3 micron.

• Thông số ACH (Air Changes per Hour): Số lần trao đổi không khí mỗi giờ phải đạt theo quy định (thường từ 12–20 ACH tùy khu vực).

3.3 Nhà máy dược phẩm, thực phẩm

• Tuân thủ GMP (Good Manufacturing Practice) và ISO 14644 (tiêu chuẩn phòng sạch).

• Môi trường vô trùng: HVAC cần đảm bảo duy trì áp suất dương, kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ trong giới hạn cho phép (±2°C, độ ẩm 40–60%).

• Kiểm soát nhiễm chéo: Các khu vực sản xuất phải tách biệt, duy trì chênh áp suất và hướng gió đúng quy định để tránh lây nhiễm giữa các phòng.

• Lọc khí đa tầng: Hệ thống phải kết hợp nhiều cấp lọc (pre-filter, medium filter, HEPA) để loại bỏ bụi bẩn và vi sinh vật.

3.4 Ngành điện tử, bán dẫn

• Độ sạch cực cao: Tuân thủ tiêu chuẩn ISO 14644-1 Class 1–5 tùy sản phẩm (chip bán dẫn, vi mạch, linh kiện điện tử).

• Kiểm soát hạt bụi siêu mịn: Các hạt bụi nanomet có thể gây hỏng chip, do đó HVAC phải kết hợp với hệ thống phòng sạch nghiêm ngặt.

• Độ ẩm chính xác: Độ ẩm cần được kiểm soát chặt chẽ (thường 45% ± 5%) để tránh tĩnh điện gây hỏng linh kiện.

• Nhiệt độ: Phải ổn định trong khoảng 22–24°C, sai lệch không quá ±1°C.

4. Các tiêu chuẩn cơ bản khi thiết kế HVAC 

Khi thiết kế hệ thống HVAC, kỹ sư cần tuân thủ những tiêu chuẩn cơ bản để đảm bảo hiệu quả vận hành, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ sức khỏe con người. Các yếu tố quan trọng bao gồm:

4.1 Tiêu chuẩn về nhiệt độ và độ ẩm

Hệ thống HVAC phải duy trì nhiệt độ và độ ẩm trong phạm vi tối ưu, vừa tạo sự thoải mái cho người sử dụng, vừa bảo vệ thiết bị, vật liệu khỏi hư hỏng do biến đổi khí hậu trong phòng. Một số chỉ số cần được quan tâm:

• Phạm vi nhiệt độ và biên độ dao động: nhiệt độ cần ổn định, không chênh lệch quá lớn giữa các khu vực.

• Độ ẩm tương đối: thường duy trì trong khoảng 40–60% để cân bằng sự thoải mái và hạn chế vi khuẩn phát triển.

• Khả năng điều chỉnh: hệ thống cần đáp ứng nhanh, dễ dàng kiểm soát khi điều kiện môi trường thay đổi.

4.2 Tiêu chuẩn về chất lượng không khí trong nhà (IAQ)

Chất lượng không khí trong nhà (Indoor Air Quality – IAQ) là yếu tố quyết định đến sức khỏe và năng suất làm việc. Do đó, hệ thống HVAC phải đảm bảo:

• Kiểm soát bụi và hạt mịn: sử dụng bộ lọc đa cấp để loại bỏ bụi, phấn hoa, vi sinh vật.

• Hạn chế chất gây ô nhiễm: xử lý mùi, khí độc hại (VOC, CO₂, formaldehyde…) để duy trì bầu không khí trong lành.

• Cân bằng oxy: đảm bảo cung cấp lượng oxy ổn định cho người sử dụng.

4.3 Tiêu chuẩn về thông gió

Thông gió đóng vai trò quan trọng trong việc trao đổi khí tươi, loại bỏ khí thải và mang lại không gian thoáng đãng. Các tiêu chuẩn cần chú trọng:

• Lưu lượng gió và số lần trao đổi không khí (ACH): phù hợp với từng loại công trình (văn phòng, bệnh viện, nhà máy…).

• Cân bằng áp suất: kiểm soát áp suất dương/âm giữa các khu vực để tránh lây lan ô nhiễm.

• Hiệu quả năng lượng: thiết kế thông gió cần tối ưu chi phí vận hành mà vẫn đảm bảo chất lượng không khí.

• Độ tươi của không khí: duy trì tỷ lệ khí tươi theo tiêu chuẩn ASHRAE/TCVN, tránh hiện tượng “không khí tù”.

>> Xem thêm: [8+] Hướng dẫn các bước thiết kế HVAC chi tiết nhất

5. Lưu ý lựa chọn nhà thầu và thiết bị HVAC đạt chuẩn 

Để hệ thống HVAC hoạt động hiệu quả lâu dài, doanh nghiệp cần lưu ý:

• Chọn nhà thầu có kinh nghiệm: Đơn vị am hiểu các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam, có nhiều dự án thực tế.

• Thiết bị có chứng nhận chất lượng: Ưu tiên sản phẩm đạt chuẩn ASHRAE, Eurovent, ISO hoặc có CO, CQ rõ ràng.

• Dịch vụ bảo trì & vận hành: Nhà thầu cần có cam kết bảo trì định kỳ, cung cấp phụ tùng chính hãng.

• Giải pháp tối ưu năng lượng: Chọn đơn vị có khả năng tích hợp hệ thống điều khiển thông minh, giảm chi phí vận hành.

Tuân thủ đúng tiêu chuẩn HVAC không chỉ giúp hệ thống vận hành ổn định, tiết kiệm năng lượng mà còn đảm bảo môi trường sản xuất luôn đạt chuẩn quốc tế. Với hơn 13 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phòng sạch và hạ tầng công nghệ cao, INTECH Group là nhà thầu uy tín mang đến giải pháp HVAC toàn diện từ thiết kế, thi công đến cung cấp thiết bị phòng sạch đạt chuẩn.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang tìm kiếm đối tác đồng hành để xây dựng hệ thống HVAC, thiết bị phòng sạch hiệu quả, hãy liên hệ ngay với Air-cleantech.vn – Đơn vị sản xuất phân phối thiết bị phòng sạch INTECH qua Hotline: 0976 404 895 để được tư vấn giải pháp tối ưu, phù hợp với nhu cầu thực tế.

FAQ