Trang phục phòng sạch là gì? Vì sao đây được coi là lớp bảo vệ quan trọng giúp kiểm soát bụi, vi sinh và tĩnh điện trong môi trường sản xuất đạt chuẩn GMP, ISO 14644. Nếu doanh nghiệp đang đầu tư hệ thống phòng sạch, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các loại trang phục phòng sạch phổ biến, cách sử dụng và bảo quản đúng quy trình, cũng như tiêu chí lựa chọn phù hợp quần áo phòng sạch phù hợp.
Nội dung bài viết:
1. Trang phục phòng sạch là gì?
Trang phục phòng sạch hay còn gọi là quần áo phòng sạch là bộ quần áo và phụ kiện chuyên dụng dùng trong môi trường cần kiểm soát bụi, tĩnh điện và vi sinh, như nhà máy dược phẩm, điện tử, thiết bị y tế hoặc phòng thí nghiệm. Bộ trang phục này giúp ngăn ngừa bụi, tóc, tế bào da và tĩnh điện ảnh hưởng đến sản phẩm và thiết bị nhạy cảm.
Khác với đồ bảo hộ thông thường, trang phục phòng sạch được may từ vải sợi polyester pha carbon, có khả năng chống phát bụi, chống tĩnh điện (ESD) và duy trì độ kín cần thiết cho môi trường đạt chuẩn GMP hoặc ISO 14644.
2. Các loại trang phục phòng sạch phổ biến
Tùy theo cấp độ phòng sạch mà quần áo phòng sạch được chia thành nhiều loại khác nhau:
2.1 Quần áo phòng sạch
— Quần áo phòng sạch liền thân: Được sử dụng chủ yếu trong khu vực có yêu cầu nghiêm ngặt như Grade A hoặc B (ví dụ: khu vô trùng, chiết rót, đóng gói thuốc tiêm). Thiết kế liền mạch từ cổ đến cổ chân, có khóa kéo ẩn và cổ tay, cổ chân bo kín, giúp ngăn rò rỉ hạt bụi hoặc tế bào da. Một số loại còn tích hợp mũ trùm đầu và đai chống tĩnh điện, đảm bảo độ kín khí tối đa.
— Quần áo phòng sạch tách rời: Phù hợp với khu vực yêu cầu độ sạch thấp hơn (Grade C/D). Ưu điểm của quần áo phòng tách rời là dễ mặc, dễ thay, linh hoạt khi thao tác và tiết kiệm chi phí giặt là. Tuy không kín như coverall, nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát bụi và tĩnh điện nếu được kết hợp đúng với phụ kiện (mũ, găng, giày).
>> Xem thêm: Tìm kiếm quần áo Tiêu chuẩn về quần áo phòng sạch và những lưu ý quan trọng
2.2. Mũ trùm đầu, khẩu trang và kính bảo hộ
Đây là nhóm phụ kiện bắt buộc nhằm ngăn ngừa vi sinh, tóc hoặc hơi thở phát tán ra môi trường sạch.
Mũ trùm đầu: Che kín tóc và tai, có dây thun hoặc nút cố định, được làm từ vải ESD để giảm phát tĩnh điện.
Khẩu trang phòng sạch: Sản xuất từ vật liệu polypropylene không dệt hoặc vải melt-blown, không sinh bụi, không xơ sợi. Một số loại còn có lớp lọc tĩnh điện để ngăn vi sinh.
Kính bảo hộ: Ngăn hơi nước, bụi mịn hoặc dung môi bắn vào mắt, đồng thời giúp tránh hơi thở tác động đến môi trường vô trùng.
2.3. Găng tay và giày phòng sạch
Găng tay phòng sạch:
Làm từ nitrile, latex hoặc PVC chống tĩnh điện, có độ đàn hồi cao, bề mặt nhẵn, không bột talc. Găng tay được kiểm định về độ dẫn điện và khả năng ngăn vi sinh. Với khu vực Grade A/B, găng tay phải vô trùng (sterile) và thay định kỳ theo quy trình GMP.
Giày phòng sạch (Cleanroom shoes):
Có đế dẫn điện ESD và bề mặt chống trơn trượt. Một số mẫu được thiết kế dạng boot liền quần, giúp tăng độ kín và tránh rò khí. Giày thường được sử dụng kết hợp với thảm dính bụi hoặc buồng thổi khí (air shower) để giảm thiểu ô nhiễm khi di chuyển vào khu sạch.
3. Vật liệu và cấu tạo trang phục phòng sạch
Một bộ trang phục phòng sạch đạt chuẩn cần được cấu tạo từ:
Sợi polyester chống bụi: Giảm phát sinh hạt nhỏ trong quá trình thao tác.
Sợi carbon chống tĩnh điện (ESD): Phân tán điện tích, tránh phóng điện.
Chỉ may và khóa kéo giấu: Đảm bảo không rò bụi và duy trì tính kín khí.
Cổ tay, cổ chân bo kín: Ngăn bụi từ bên ngoài lọt vào.
Tùy cấp độ sạch (ISO 5–8 hoặc GMP A–D), nhà máy sẽ lựa chọn loại vải và cấu tạo may phù hợp. Ví dụ, khu vực vô trùng yêu cầu vải có mật độ sợi cao và không thấm khí.
4. Cách sử dụng và bảo quản trang phục phòng sạch
Trang phục phòng sạch chỉ phát huy hiệu quả khi được mặc, giặt và bảo quản đúng quy trình:
Mặc đúng quy trình: Người vận hành trong phòng sạch cần mặc trang phục theo trình tự từ khu phụ sang khu chính, thứ tự từ trong ra ngoài (giày → quần áo → mũ → khẩu trang → găng tay).
Giặt quần áo phòng sạch: Giặt quần áo bằng dung dịch trung tính, nhiệt độ ≤ 40°C, tránh dùng chất tẩy mạnh hoặc chất làm mềm vải vì có thể phá hủy sợi carbon chống tĩnh điện (ESD).
Sấy và lưu trữ: Quần áo phòng sạch cần được sấy trong môi trường sạch, không bụi và độ ẩm thấp, sau đó cất trong túi kín hoặc tủ lưu trữ chuyên dụng. Tránh để quần áo tiếp xúc trực tiếp với không khí ẩm, bụi bẩn hoặc ánh sáng mặt trời để ngăn hư hại vật liệu.
Kiểm tra định kỳ: Sau 50–100 lần giặt, quần áo cần được kiểm tra điện trở bề mặt (ESD) và đánh giá khả năng phát tán hạt bụi. Nếu phát hiện sợi dẫn điện bị mòn hoặc bề mặt áo quần xơ sợi, cần thay thế ngay để tránh ảnh hưởng đến độ sạch của phòng.
Việc giặt hoặc bảo quản sai quy trình có thể khiến chỉ số ESD giảm, làm mất khả năng chống tĩnh điện, dẫn đến nguy cơ nhiễm chéo hoặc ảnh hưởng đến thiết bị điện tử.
>> Xem thêm: Nguyên tắc làm việc trong phòng sạch sản xuất
5. Tiêu chí lựa chọn trang phục phòng sạch phù hợp
Lựa chọn đúng trang phục phòng sạch là yếu tố quyết định để duy trì hiệu quả kiểm soát ô nhiễm và tuân thủ tiêu chuẩn sản xuất. Dưới đây là các tiêu chí quan trọng mà doanh nghiệp cần xem xét:
– Phù hợp cấp độ sạch:
Trước khi chọn mua, cần xác định rõ cấp độ sạch của khu vực (Grade A–D hoặc ISO 5–8). Ví dụ, khu vực vô trùng (Grade A/B) yêu cầu quần áo liền thân, vô trùng; trong khi khu Grade C/D có thể sử dụng bộ tách rời dễ thao tác hơn.
– Vật liệu đạt chuẩn ESD:
Trang phục nên được làm từ vải polyester pha sợi carbon có chứng nhận điện trở bề mặt theo IEC 61340 hoặc tiêu chuẩn tương đương. Điều này giúp đảm bảo khả năng chống tĩnh điện ổn định và hạn chế phát tán hạt bụi trong quá trình vận hành.
– Độ thoải mái và độ bền cao:
Người vận hành thường làm việc liên tục nhiều giờ trong môi trường sạch, vì vậy quần áo cần co giãn tốt, thoáng khí, nhẹ và không gây bí nhiệt. Bên cạnh đó, vật liệu phải chịu được chu kỳ giặt nhiều lần mà không suy giảm tính năng chống tĩnh điện hoặc độ bền cơ học.
– Nguồn gốc và chứng nhận chất lượng:
Nên ưu tiên các nhà cung cấp có chứng nhận ISO 9001, ISO 14644 hoặc GMP, kèm báo cáo kiểm định ESD, particle test. Nguồn gốc rõ ràng giúp doanh nghiệp yên tâm về chất lượng và truy xuất khi cần đánh giá lại hệ thống phòng sạch.
Như vậy, trang phục phòng sạch không chỉ là lớp bảo vệ cho người thao tác mà còn là rào chắn ngăn bụi bẩn, vi sinh xâm nhập vào khu vực sản xuất, góp phần duy trì môi trường đạt chuẩn ISO và GMP. Việc lựa chọn đúng loại quần áo, găng tay, khẩu trang hay giày phòng sạch sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo hiệu quả kiểm soát ô nhiễm và an toàn sản phẩm.
Ngoài ra, để giúp phòng sạch vận hành hiệu quả, doanh nghiệp có thể tham khảo và lựa chọn các loại thiết bị phòng sạch đạt chuẩn tại Air-Cleantech.vn – đơn vị sản xuất và phân phối thiết bị, phụ kiện phòng sạch uy tín tại Việt Nam, như Pass Box, Air Shower, FFU, HEPA filter, panel và các thiết bị đo kiểm. Với chất lượng đảm bảo và dịch vụ tư vấn kỹ thuật chuyên sâu, Air-Cleantech.vn giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống phòng sạch đồng bộ, vận hành ổn định và đạt hiệu quả tối ưu.
Tin liên quan