Ngày nay, hệ thống điều hòa thông gió HVAC trở thành một phần không thể thiếu trong các tòa nhà dân dụng, khu công nghiệp, nhà xưởng, phòng sạch,… Tuy nhiên, để hệ thống này hoạt động hiệu quả, tiết kiệm chi phí và phù hợp với mục đích sử dụng, chủ đầu tư và kỹ sư cần nắm rõ những lưu ý quan trọng trong thiết kế, thi công và vận hành.
Nội dung bài viết:
1. Hiểu đúng về hệ thống điều hòa thông gió HVAC
1.1 Hệ thống điều hòa thông gió là gì?
Nhắc đến hệ thống điều hòa thông gió, nhiều người thường nghĩ ngay đến hệ thống HVAC với các chức năng: sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí. Hệ thống này đảm bảo môi trường trong lành, nhiệt độ và độ ẩm ổn định, đồng thời loại bỏ các chất ô nhiễm trong không khí bên trong các tòa nhà, nhà máy, phòng sạch, trung tâm dữ liệu, v.v.
Tuy nhiên, ở một cách hiểu khác, hệ thống điều hòa thông gió được coi là một thành phần của hệ thống HVAC bao gồm hệ thống điều hòa không khí và hệ thống thông gió. Ở bài viết này, chúng ta sẽ đi tìm hiểu chi tiết về từng thành phần của hệ thống cùng những lưu ý quan trọng.
1.2 Các thành phần trong hệ thống điều hòa thông gió
Để hệ thống điều hòa thông gió HVAC vận hành hiệu quả, cần hiểu rõ từng cấu phần đóng vai trò gì trong tổng thể hệ thống. Dưới đây là những bộ phận quan trọng:
a. Hệ thống điều hòa không khí
Hệ thống điều hòa không khí bao gồm các máy lạnh trung tâm như Chiller, VRV/VRF,… và các thiết bị xử lý không khí như AHU, FCU. Chúng có nhiệm vụ chính là làm mát hoặc sưởi ấm không khí, duy trì nhiệt độ và độ ẩm theo yêu cầu.
Tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng, hệ thống điều hòa không khí có thể được thiết kế dạng cục bộ hoặc trung tâm, tùy quy mô công trình.
b. Hệ thống thông gió (Ventilation)
Đây là hệ thống sử dụng các quạt gió, đường ống gió, cửa gió, ô gió… để trao đổi không khí giữa các không gian khác nhau. Chúng có chức năng cung cấp khí tươi từ bên ngoài, loại bỏ khí thải, mùi hôi, bụi mịn, CO₂ và các khí độc hại.
c. Hệ thống điều khiển và giám sát
Hệ thống điều khiển đóng vai trò trung tâm trong việc vận hành HVAC hiệu quả. Nó bao gồm các cảm biến được lắp đặt tại nhiều vị trí để theo dõi liên tục các thông số quan trọng như nhiệt độ, độ ẩm, chất lượng không khí (nồng độ CO₂, VOC…), áp suất.
Dựa trên dữ liệu thu thập được, hệ thống điều khiển sẽ tự động điều chỉnh hoạt động của các thiết bị nhằm duy trì điều kiện môi trường ổn định và tối ưu. Nhờ đó, hệ thống HVAC vận hành tiết kiệm năng lượng hơn, giảm thiểu lỗi kỹ thuật và đảm bảo môi trường bên trong luôn đạt chuẩn theo yêu cầu sử dụng.
>> Xem thêm: Tổng hợp các loại thiết bị phòng sạch phổ biến
2. Lưu ý khi thiết kế, lắp đặt hệ thống điều hòa thông gió
Quá trình thiết kế hệ thống HVAC đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng dựa trên nhu cầu sử dụng thực tế:
2.1 Hiểu rõ nhu cầu sử dụng và tiêu chuẩn áp dụng
Trước khi thiết kế, cần xác định rõ:
Mục đích sử dụng của không gian (văn phòng, nhà máy, phòng sạch…)
Tiêu chuẩn áp dụng: ISO 14644-1 cho phòng sạch, ASHRAE 62.1 cho thông gió, GMP cho ngành dược…
Yêu cầu về nhiệt độ, độ ẩm, áp suất phòng, độ sạch (nồng độ hạt bụi, vi sinh, VOC…)
2.2 Lựa chọn thiết bị và vật tư phù hợp
– Chọn thiết bị đúng công suất và tiêu chuẩn kỹ thuật
Máy lạnh, AHU, FCU cần được tính toán công suất dựa trên tải nhiệt thực tế của công trình. Ưu tiên sản phẩm có hiệu suất năng lượng cao (COP, EER lớn), đạt tiêu chuẩn quốc tế như CE, ISO, AHRI…
– Lựa chọn vật tư đường ống phù hợp
- Ống gió nên làm từ tôn mạ kẽm hoặc inox (nếu trong môi trường ăn mòn cao); đảm bảo độ dày, độ kín, dễ thi công và bảo trì.
- Bảo ôn ống gió, ống đồng, ống nước lạnh nên chọn loại có độ cách nhiệt tốt, không hấp thụ nước và không phát sinh mùi.
- Dùng vật liệu cách âm ở những vị trí dễ gây tiếng ồn để đảm bảo độ êm ái cho hệ thống.
– Chọn thiết bị phụ kiện đồng bộ và dễ thay thế
- Van gió, miệng gió, bộ lọc, cảm biến, bộ điều khiển nên chọn loại phổ biến, dễ tìm thay thế khi bảo trì.
- Tránh sử dụng hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc vì dễ hư hỏng, rò rỉ, gây ảnh hưởng đến toàn hệ thống.
2.3 Lựa chọn vị trí lắp đặt thiết bị phù hợp
– Đảm bảo vị trí lắp đặt thông thoáng, thuận tiện cho việc vệ sinh, bảo trì, bảo dưỡng sau này.
– Với hệ thống điều hòa trung tâm VRV/VRF hoặc HVAC công suất lớn, nên có sơ đồ mặt bằng bố trí thiết bị và ống gió rõ ràng ngay từ đầu để tối ưu không gian và giảm rủi ro thi công sai.
– Hạn chế tiếng ồn và rung chấn ảnh hưởng đến môi trường làm việc hoặc sản xuất. Nếu bắt buộc phải đặt gần khu vực này, cần có biện pháp giảm ồn – chống rung như: sử dụng chân đế cao su, bệ chống rung, hộp cách âm, hoặc cách âm đường ống gió.
>> Xem thêm: Tìm kiếm hvac [8+] Hướng dẫn các bước thiết kế HVAC chi tiết nhất
2.4 Thiết kế hệ thống ống gió khoa học
Ống gió cần đảm bảo:
Phân phối gió đều đến từng khu vực, hạn chế tổn thất áp suất trong ống gió sẽ khiến quạt hút/cấp phải hoạt động mạnh hơn, gây tiêu tốn năng lượng.
Sử dụng vật liệu phù hợp: Tùy theo môi trường, nên chọn tôn mạ kẽm, tôn tráng kẽm hoặc inox 304 để đảm bảo độ bền, chống ăn mòn, đặc biệt trong môi trường ẩm, hóa chất hoặc vùng ven biển.
Cách âm, cách nhiệt: Đối với ống gió cấp lạnh, cần bọc bảo ôn để giảm thất thoát nhiệt và chống ngưng tụ nước. Tại các vị trí gần không gian làm việc, nên thêm vật liệu cách âm để giảm tiếng ồn.
Bố trí cửa thăm: Các đoạn ống gió dài cần có cửa thăm để kiểm tra, làm sạch, hoặc sửa chữa khi cần.
2.5 Tối ưu vị trí và hướng gió
Vị trí đặt miệng gió – cả cấp và hồi – ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả làm mát, độ thông thoáng và sự thoải mái của người sử dụng. Do đó, cần nắm rõ một số lưu ý quan trọng sau:
Miệng gió cấp không nên thổi trực tiếp vào người mà nên bố trí hướng gió quét qua trần hoặc tường để lan tỏa đều khắp không gian.
Khí nóng thường tích tụ ở gần sàn hoặc tầng dưới cùng. Việc bố trí miệng hồi ở sát sàn hoặc chân tường giúp thu hồi khí nóng hiệu quả, hỗ trợ chu trình đối lưu và làm lạnh nhanh hơn.
Đảm bảo lưu thông không khí giữa các phòng (đặc biệt trong mô hình áp suất chênh lệch)
3. Bảo trì hê thống điều hòa không khí
Bảo trì hệ thống điều hòa thông gió là một việc làm cần thực hiện thường xuyên và định kỳ để đảm bảo hệ thống vận hành ổn định và bảo vệ tuổi thọ của các thiết bị.
Dưới đây là một số lưu ý về các mốc thời gian bảo trì khuyến nghị:
Thay lọc thô G4 (1-3 tháng/lần): Lọc G4 thường đặt ở đầu vào FCU/AHU nơi tích tụ bụi lớn. Cần thay sớm nếu hệ thống đặt ở môi trường nhiều bụi (khu công nghiệp, sản xuất…).
Thay lọc Hepa/Ulpa (6-12 tháng): Lọc Hepa/Ulpa giữ lại các hạt bụi siêu nhỏ. Nếu sử dụng lâu ngày, bộ lọc sẽ bị tắc gây tiêu tốn điện năng và giảm lưu lượng gió cấp.
Vệ sinh FCU/AHU (6 – 12 tháng/lần): Bao gồm làm sạch dàn coil trao đổi nhiệt, máng nước ngưng, quạt và motor. Nếu không vệ sinh thường xuyên, vi khuẩn và nấm mốc có thể phát triển gây mùi khó chịu và ảnh hưởng chất lượng không khí.
Kiểm tra ống gió và miệng gió (6 tháng/lần): Loại bỏ bụi bẩn, dị vật tích tụ trong đường ống. Đảm bảo các vị trí gió cấp và gió hồi không bị che khuất.
Hy vọng bài viết dưới đây đã giúp bạn hiểu hơn về hệ thống điều hòa thông gió HVAC cũng như các lưu ý quan trọng khi thiết kết, lắp đặt và sử dụng hệ thống này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ Hotline: 0976 404 895 để được INTECH hỗ trợ tư vấn và giải đáp tận tình.
FAQ
Có. HVAC là hệ thống toàn diện, bao gồm cả điều hòa nhiệt độ, cấp khí tươi, lọc bụi, thông gió và đôi khi còn có chức năng sưởi ấm. Trong khi đó, máy điều hòa dân dụng (như máy lạnh treo tường) chủ yếu chỉ làm mát, không có khả năng cung cấp khí tươi hay kiểm soát chất lượng không khí.
HVAC được chia thành nhiều loại, tuy nhiên có thể phân loại theo:
- Ứng dụng: dân dụng, thương mại, công nghiệp
- Cấu hình: hệ thống cục bộ (Split, Multi-split), hệ thống trung tâm (VRV, Chiller)
- Mức độ tích hợp: chỉ làm mát, kết hợp cấp khí tươi, thông gió – hồi nhiệt
Việc lựa chọn phụ thuộc vào diện tích, công năng và yêu cầu vận hành.
HVAC có thể tiêu tốn nhiều điện nếu thiết kế không phù hợp hoặc vận hành sai cách. Để tiết kiệm:
- Chọn thiết bị có công suất vừa đủ
- Sử dụng hệ thống điều khiển tự động (BMS)
- Bảo trì định kỳ để thiết bị hoạt động hiệu quả
- Ưu tiên giải pháp thu hồi nhiệt, cảm biến hiện diện, hoặc công nghệ inverter
Một hệ thống HVAC tiêu chuẩn thường bao gồm:
- Thiết bị xử lý không khí (AHU, FCU)
- Ống gió và miệng gió
- Máy lạnh trung tâm hoặc cục bộ (chiller, VRV, split)
- Thiết bị cấp khí tươi – hồi khí – lọc bụi
- Cảm biến và hệ thống điều khiển tự động (BMS hoặc Controller)
Hệ thống sẽ hút không khí từ môi trường hoặc tái tuần hoàn trong phòng, sau đó đưa qua bộ lọc, thiết bị làm lạnh hoặc sưởi, rồi cấp lại vào không gian qua các miệng gió. Trong quá trình đó, các cảm biến sẽ theo dõi nhiệt độ, độ ẩm và nồng độ CO₂ để điều chỉnh sao cho phù hợp với tiêu chuẩn đã cài đặt.
Tin liên quan