Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đầu tư phòng sạch trong công nghiệp nhưng vẫn không đạt chuẩn ISO/GMP hoặc nhanh xuống cấp chỉ sau 1–2 năm sử dụng. Nguyên nhân không nằm ở công nghệ, mà ở kinh nghiệm thiết kế, thi công và vận hành chưa đúng quy trình. Bài viết này chia sẻ kinh nghiệm làm phòng sạch giúp bạn tránh sai lầm thường gặp, tối ưu chi phí mà vẫn đảm bảo hiệu quả vận hành bền vững.
Nội dung bài viết:
1. Những sai lầm phổ biến khi làm phòng sạch trong công nghiệp
- Chọn sai cấp độ sạch ISO: Nhiều doanh nghiệp lựa chọn sai cấp độ sạch, đầu tư phòng sạch trong công nghiệp với ISO quá cao (ISO 5 hoặc 6) trong khi chỉ cần độ sạch ISO 7–8. Việc này khiến chi phí tăng 30–40% mà không mang lại hiệu quả thực tế.
- Thiết kế thiếu đồng bộ giữa HVAC – điện – panel – chiếu sáng: Khi các hệ thống không được tính toán tổng thể, luồng khí dễ sai hướng, chênh áp không ổn định, gây nguy cơ nhiễm chéo giữa khu sạch và khu bẩn.
- Không dự trù bảo trì từ giai đoạn thiết kế: Điều này dẫn đến“““““““““““““““““““ việc vệ sinh và kiểm định định kỳ gặp khó khăn, tăng chi phí vận hành lâu dài.
- Sử dụng vật liệu không đạt chuẩn: Sử dụng các loại thiết bị phòng sạch panel mỏng, lớp phủ dễ bong, đèn không đạt IP65,… khiến phòng sạch nhanh xuống cấp, giảm độ sạch của phòng.
- Thiếu bước kiểm định và đo kiểm sau thi công: Không thực hiện đúng test ISO 14644 hoặc GMP-WHO dẫn đến hệ thống không đạt chuẩn nhưng vẫn đưa vào sử dụng, tiềm ẩn rủi ro bị thu hồi chứng nhận hệ thống không đạt chuẩn ISO 14644 nhưng vẫn đưa vào vận hành.
Những lỗi này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất mà còn tăng gấp đôi chi phí sửa chữa, bảo trì, thậm chí làm mất chứng nhận tiêu chuẩn phòng sạch GMP hoặc ISO của nhà máy.
2. Kinh nghiệm thiết kế phòng sạch trong công nghiệp hiệu quả
Thiết kế là giai đoạn quan trọng nhất, quyết định tới 60% hiệu suất vận hành và tuổi thọ của phòng sạch. Một thiết kế chuẩn phải đảm bảo ba yếu tố: đồng bộ – thực tế – dễ vận hành. Dưới đây là một số kinh nghiệm thiết kế thi công hàng trăm dự án phòng sạch tại INTECH mà bạn có thể tham khảo:
2.1 Xác định đúng cấp độ sạch và yêu cầu ngành nghề
Việc lựa chọn cấp độ sạch là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong thiết kế phòng sạch, quyết định đến toàn bộ chi phí và hiệu quả vận hành sau này. Kỹ sư cần dựa vào quy chuẩn ngành (ISO 14644, GMP-WHO), đặc tính sản phẩm, và mức độ vô trùng yêu cầu của từng khu vực để xác định cấp độ phù hợp.
Ví dụ: phòng mổ, sản xuất vi mạch thường cần ISO 5–6, trong khi khu pha chế dược, đóng gói, xét nghiệm chỉ cần ISO 7–8. Xác định đúng cấp độ giúp thiết kế chính xác số lần trao đổi khí (ACH), lưu lượng gió, công suất HVAC và hiệu suất lọc HEPA, qua đó tối ưu 30–40% chi phí đầu tư mà vẫn đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật.
>> Xem thêm: 4 cấp độ sạch A B C D trong nhà máy GMP đáng chú ý
2.2. Bố trí luồng người và luồng vật liệu tách biệt
Trong thiết kế phòng sạch, nguyên tắc phân luồng là yếu tố sống còn để ngăn ngừa ô nhiễm chéo giữa các khu vực sạch – bẩn. Cần thiết kế sơ đồ luồng người và luồng vật liệu riêng biệt, tránh giao cắt hoặc đi ngược chiều.
- Khu thay đồ nhiều cấp: gồm phòng thay đồ ngoài, phòng rửa tay – đeo găng, airlock nhân viên trước khi vào khu sạch chính.
- Luồng vật liệu: sử dụng pass box hoặc air shower để trung chuyển vật tư, dụng cụ, hàng hóa.
- Khu vực đệm (airlock): giúp cân bằng chênh áp, giảm thiểu bụi và vi sinh theo dòng khí.
Một thiết kế luồng di chuyển của người và vật tư hợp lý không chỉ đảm bảo tiêu chuẩn sạch mà còn nâng cao năng suất vận hành, giảm thời gian chờ giữa các công đoạn sản xuất.
3. Đồng bộ thiết kế điện, HVAC, chiếu sáng và panel ngay từ đầu
Đây là yếu tố nhiều doanh nghiệp bỏ qua, dẫn đến xung đột không gian kỹ thuật khi thi công: ống gió che đèn, tủ điện chắn cửa bảo trì AHU hoặc vị trí HEPA filter không phù hợp.
Vì vậy, cần đồng bộ bản vẽ tổng thể (3D layout hoặc BIM) giữa các hệ thống chính:
Điện & chiếu sáng: bố trí nguồn, đèn IP65, ổ cắm và công tắc ngoài khu vực sạch, dùng hộp âm panel hoặc mặt phẳng phẳng.
HVAC (hệ thống điều hòa – thông gió): tính toán lưu lượng gió cấp, hồi, chênh áp, tốc độ dòng khí.
Panel & kết cấu: xác định vị trí cửa, ô kính, airlock, tránh xung đột với đường ống.
>> Xem thêm:Tiêu chuẩn thiết kế điện phòng sạch
4. Lựa chọn vật liệu và phụ kiện đạt chuẩn
Vật liệu sử dụng trong phòng sạch ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền, khả năng vệ sinh và duy trì cấp độ sạch. Dưới đây là một số khuyến nghị kỹ thuật từ các dự án thực tế:
Panel cách nhiệt: chọn loại PU, EPS hoặc Rockwool có độ phẳng cao, phủ sơn chống tĩnh điện, chống bám bụi, kháng hóa chất.
Đèn phòng sạch: sử dụng đèn LED cleanroom đạt chuẩn IP65, mặt phẳng liền với trần, chỉ số hoàn màu (CRI) ≥ 80, chống tĩnh điện và chống rung.
Cửa phòng sạch: dùng cửa airlock hoặc cửa interlock tự động, gioăng kín khí EPDM, bản lề và tay khóa inox chống gỉ.
Sàn epoxy chống tĩnh điện: dễ vệ sinh, không tạo bụi, bền cơ học và chịu tải tốt.
Việc đầu tư đúng vật liệu ban đầu giúp giảm rủi ro xuống cấp, bong tróc, hở mép panel hoặc nhiễm bụi tĩnh điện, vốn là nguyên nhân khiến phòng sạch nhanh mất chuẩn ISO.
5. Dự trù bảo trì và vệ sinh từ giai đoạn thiết kế
Nhiều đơn vị thường bỏ qua yếu tố bảo trì khi lập bản vẽ phòng sạch, dẫn đến khó khăn trong vận hành lâu dài. Ngay từ giai đoạn thiết kế, cần dự trù không gian và chi tiết bảo trì như: bố trí cửa bảo trì tại vị trí lọc HEPA, AHU, ống gió, thiết kế trần kỹ thuật tháo lắp được, và chừa khoảng trống giữa panel – kết cấu chính để dễ sửa chữa.
Ưu tiên vật liệu nhẵn, kháng hóa chất, dễ vệ sinh, đồng thời bố trí thiết bị trong tầm với để kiểm tra định kỳ thuận tiện. Việc tính toán bảo trì ngay từ đầu giúp doanh nghiệp giảm thời gian ngừng máy, tiết kiệm chi phí vệ sinh và duy trì độ sạch ổn định lâu dài.
4. Kinh nghiệm thi công và lắp đặt phòng sạch trong công nghiệp
Một thiết kế tốt chỉ phát huy tác dụng khi quá trình thi công được thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật. Dưới đây là các kinh nghiệm quan trọng trong quá trình triển khai thực tế:
- Thi công theo trình tự chuẩn: lắp đặt panel – cửa – sàn – hệ thống điện – HVAC – chiếu sáng – test áp suất.
- Đảm bảo độ kín khí: mối nối panel phải được bơm silicone kháng khuẩn, không để hở mép hoặc tạo gờ đọng bụi.
- Lắp đặt đèn và thiết bị điện đúng tiêu chuẩn phòng sạch: sử dụng đèn LED cleanroom IP65, mặt phẳng, không khe hở.
- Giám sát luồng khí và chênh áp trong quá trình test: kiểm tra luồng khí một chiều, tốc độ gió, áp suất giữa các khu vực.
- Ghi nhật ký thi công và nghiệm thu từng hạng mục để dễ dàng truy vết khi kiểm định ISO/GMP.
Kinh nghiệm thực tế cho thấy: 90% lỗi sau nghiệm thu đến từ thi công panel và HVAC, do đó cần chọn đơn vị có kinh nghiệm trong lĩnh vực phòng sạch công nghiệp, không nên giao cho nhà thầu dân dụng.
5. Kinh nghiệm vận hành và bảo trì phòng sạch trong công nghiệp
Sau khi bàn giao, phòng sạch cần được duy trì liên tục trạng thái kiểm soát thông qua quy trình bảo trì định kỳ và đào tạo nhân viên. Một hệ thống được bảo trì đúng cách có thể kéo dài tuổi thọ thêm 3–5 năm, giảm 25% chi phí vận hành hàng năm. Một số lưu ý quan trọng gồm:
- Lập kế hoạch bảo trì theo quý và năm: thay lọc G4 – F9 – H14, vệ sinh dàn lạnh, kiểm tra motor quạt, đo áp suất chênh lệch.
- Theo dõi các thông số kỹ thuật: nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và nồng độ bụi bằng cảm biến và logger.
- Đào tạo nhân viên vận hành đúng quy trình: mặc đồ phòng sạch, vệ sinh theo hướng luồng khí, hạn chế mở cửa airlock cùng lúc.
- Đánh giá định kỳ hiệu suất chiếu sáng, hệ thống điện và điều hòa.
- Kiểm định lại sau 12 tháng: đo bụi, kiểm tra áp suất và độ sạch để duy trì chứng nhận ISO 14644/GMP-WHO.
Như vậy, phòng sạch trong công nghiệp không chỉ là yêu cầu bắt buộc của các nhà máy hiện đại, mà còn là lợi thế cạnh tranh về chất lượng và uy tín thương hiệu. Để đầu tư đúng cách đòi hỏi doanh nghiệp phải lựa chọn được đơn vị có dày dặn kinh nghiệm trong thiết kế, thi công và vận hành hệ thống phòng sạch, đồng thời lựa chọn nhà cung cấp uy tín. Chọn nhà cung cấp và nhà thầu uy tín ngay từ đầu giúp tránh phát sinh sai sót kỹ thuật và tiết kiệm chi phí sửa chữa sau này.
INTECH Group với hơn 13 năm kinh nghiệm trong thiết kế, thi công và vận hành phòng sạch đạt chuẩn ISO, GMP-WHO cho hàng trăm dự án phòng sạch chính là lựa chọn uy tín hàng đầu. Đặc biệt INTECH cũng là đơn vị đầu tiên thi công thành công phòng sạch Class 1 – cấp độ sạch cao nhất tại Việt Nam. Ngoài ra, Air-Cleantech.vn – trang web phân phối thiết bị phòng sạch chính thức của INTECH cũng giúp doanh nghiệp đảm bảo giải pháp đồng bộ, tối ưu chi phí và đạt chuẩn quốc tế.
Do đó, nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp thiết bị phòng sạch, đèn cleanroom, bộ lọc HEPA, pass box hay tư vấn lắp đặt kỹ thuật tổng thể, hãy liên hệ ngay Hotline: 0976404 895 để được tư vấn hỗ trợ ngay hôm nay.
FAQ
Phòng sạch công nghiệp thường tập trung vào kiểm soát bụi và tạp chất vật lý, đảm bảo chất lượng sản phẩm (như linh kiện, bo mạch, thực phẩm…).
Trong khi đó, phòng sạch y tế hoặc dược phẩm lại kiểm soát thêm vi sinh, chênh áp, và dòng khí một chiều nhằm ngăn nhiễm khuẩn chéo.
Do đó, yêu cầu thiết kế – vật liệu – thiết bị giữa hai loại này có sự khác biệt rõ rệt.
Điều quan trọng nhất là xác định đúng cấp độ sạch và mục tiêu sản xuất ngay từ đầu.
Nhiều dự án thất bại do thiết kế không phù hợp, dẫn đến chi phí tăng, hiệu suất gió không đạt, hoặc không được chứng nhận ISO 14644.
Ngoài ra, quản lý chặt chẽ quá trình thi công và nghiệm thu là yếu tố quyết định độ ổn định của hệ thống.
Một số kinh nghiệm giúp tối ưu chi phí:
Tính toán đúng cấp độ sạch thực sự cần thiết, tránh làm quá tiêu chuẩn.
Sử dụng FFU thay vì AHU cỡ lớn cho khu vực cục bộ.
Chọn nhà thầu có kinh nghiệm để hạn chế sai sót và phát sinh.
Thiết kế tách riêng khu vực có yêu cầu cao, tránh đầu tư đồng loạt toàn nhà máy.
Thiết kế sai hướng gió hoặc không đủ số lượng FFU/AHU.
Không kiểm soát được chênh áp giữa các phòng.
Sử dụng vật liệu không đạt chuẩn phòng sạch.
Bỏ qua khâu đo kiểm hạt bụi – vi sinh sau thi công.
Thiếu bảo trì định kỳ khiến hệ thống nhanh xuống cấp.
Doanh nghiệp nên bắt đầu bằng:
Khảo sát hiện trạng nhà xưởng hoặc khu vực cần cải tạo.
Xác định cấp độ sạch và tiêu chuẩn mục tiêu.
Tư vấn thiết kế sơ bộ – dự toán chi phí.
Chọn nhà thầu uy tín có kinh nghiệm thực tế trong ngành tương ứng.
Tin liên quan